Dit is het slotartikel in de mini-reeks rond medicatie bij ADHD. Dit artikel geeft een geheel overzicht van de bestaande medicatie voor ADHD en biedt wetenschappelijk juiste informatie over werking, ongewenste effecten en voorzorgen. Het is daarom vrij uitgebreid maar kan gebruikt worden als waardevol naslagwerk voor personen die op zoek zijn naar zeer specifieke informatie. Momenteel zijn er twee groepen medicatie voor de behandeling van ADHD op de Belgische markt. Deze middelen werken in op de neurotransmittoren die zorgen voor een goede prikkeloverdracht van de ene naar de andere cel. Het gaat enerzijds om psychostimulantia die inwerken op de dopaminesystemen en anderzijds om atomoxetines die inwerken op de noradrenalinesystemen. 1. Psychostimulantia Psychostimulantia zijn stimulerende middelen die inwerken op het gedrag. Methylfenidaat en dexamfetamine- preparaten zijn medicamenten die gebruikt worden in het kader van de behandeling van ADHD en die behoren tot de groep van psychostimulantia. Beide middelen verbeteren de werking van de neurotransmitter dopamine. Dopamine heeft een activerende werking voor de prefrontale cortex en versterkt ook de samenwerking tussen de verschillende gebieden in de hersenen. De prefrontale cortex is het voorste deel van de hersenen dat in staat voor controle, planning en organisatie van gedrag. Het is hier dat mensen met ADHD het vaak moeilijk mee hebben. Medicijnen met als werkzame grondstof methylfenidaat worden internationaal gezien als de eerste keuze-medicijnen bij de behandeling van ADHD. De medicatie is niet aangewezen bij kinderen onder de 6 jaar. Psychostimulantia staan op de lijst van ‘verslavende’ middelen omdat ze werken op delen van de hersenen en hormonen (vooral dopamine ) die worden geassocieerd met verslaving en gevoelens van geluk en euforie. Het is daarom belangrijk om deze middelen enkel op voorschrift en onder toezicht van een bevoegde arts te gebruiken. De arts kan een attest bezorgen waaruit blijkt dat het middel medisch verantwoord wordt ingezet. Het is verboden methylfenidaat en amfetamine- preparaten te gebruiken in wedstrijdverband en om ze zonder doktersattest over de landsgrens te brengen. Het is geweten dat de bovenvermelde producten soms illegaal worden verhandeld. Bij illegaal gebruik als verslavend middel zonder medische motivatie, worden de capsules opengebroken en wordt het poeder gesnoven of ingespoten. Uiteraard is dit een oneigenlijk gebruik. Omdat ADHD wel eens samen voorkomt met verslaving,wordt soms ook de vraag gesteld of methylfenidaat (een amfetamine-achtige stof) de neiging tot verslaving zou kunnen doen toenemen. Tot nu toe is er geen enkel onderzoek dat echt aantoont dat het risico op verslaving toeneemt door het gebruik van methylfenidaat. Sommige onderzoeken indiceren zelfs dat tijdige behandeling van kinderen met ADHD met methylfenidaat, de kans op verslaving doet afnemen. 1.1. Methylfenidaat preparaten Werking Kort- en langdurende werkingsvormen De kortdurende werkingsvormen zijn preparaten met een directe afgifte van de werkbare stof in het bloed. De langdurende werkingsvormen zijn preparaten met een combinatie van directe afgifte en vertraagde afgifte van de werkbare stof. Naargelang deze verhouding tussen de directe en vertraagde afgifte, zijn er pieken en dalen in het effect van de stof over de dag. Bij een hoge directe afgifte is er vooral in de ochtend een goed effect en minder effect naarmate de dag verloopt. Gebruik van deze middelen wordt vaak nog aangevuld met een kortdurend preparaat om het effect te kunnen verlengen tot de late namiddag/avond. Bij een lagere directe afgifte is er een meer gelijkmatige verdeling van het effect over de ganse dag en dus zijn er ook minder piekeffecten zichtbaar in de ochtend. De werkbare stof kan langer actief blijven. Belangrijkste contra-indicaties Belangrijkste ongewenste effecten Belangrijkste voorzorgen Producten Preparaten met kortdurende werking: Rilatine (Novartis Pharma), Medikinet (Eurocept), Equasym (Shire), Methylfenidaat (generiek) Preparaten met langdurende werking: Rilatine MR (Novartis Pharma), Medikinet Retard (Eurocept), Equasym XR (Shire), Concerta (Janssen-Cilag), Methylfenidaat Sandoz (Sandoz) 1.2. Amfetamine preparaten: dexamfetamines Werking Belangrijkste contra-indicaties zoals bij methylfenidaat Belangrijkste voorzorgen zoals bij methylfenidaat Belangrijkste ongewenste effecten Producten 2. Atomoxetine hydrochloride Deze medicatie is niet terugbetaalbaar en het is aanbevolen om de medicatie te gebruiken als onderdeel van een breed behandelprogramma dat ook behandelingen zonder medicatie vereist zoals gedragstherapie en psychosociale begeleiding. Werking Belangrijkste contra-indicaties Belangrijkste ongewenste effecten Belangrijkste voorzorgen Producten Op zoek naar meer informatie over medicatie? De andere artikels in deze reeks kan je hier lezen: Nieuw medicament opgenomen als terugbetaalbare specialiteit Plaats van medicatie in een hedendaagse behandeling van ADHD Hoe werkt medicatie in op het gedrag van mensen met ADHD? 
Print deze pagina
Deze preparaten blokkeren de heropname van dopamine en noradrenaline door het presynaptisch neuron of het neuron dat een signaal doorstuurt naar een volgende cel. Zo kunnen de neurotransmitters in de synaptische spleet langer actief kan blijven en zorgen voor een betere overdracht van informatie van de ene naar de andere cel.
Methylfenidaat-preparaten verschillen van elkaar in werkingsduur en de verhouding tussen directe en uitgestelde afgifte van de werkbare stof doorheen de dag.
– Matige tot ernstige hypertensie
– Problemen met de schildklier: hyperthyreoidie,
– Cardiovasculaire problemen en stoornissen
– Ernstige depressie, psychose en bipolaire stoornissen
– Glaucoom
– Hoofdpijn, emotionele instabiliteit en anorexie (niet kunnen eten): meestal van tijdelijke aard en dosisafhankelijk
– Mogelijk toegenomen cardiovasculair risico. De recentste onderzoeksgegevens lijken wel geruststellend
– Slapeloosheid
– Groeivertraging zonder teveel invloed op de uiteindelijke lengte bij methylfenidaat
– Zelden en bij overdosering: convulsies, compulsief gedrag en psychotische reacties
– Regelmatige controles bij de arts
– Opvolgen van bloeddruk, hartslag en lengtegroei bij iedere controle
– Steeds symptomen en bijwerkingen bevragen
– Opletten bij het voorschrijven bij mensen met cardiovasculaire problemen en bij voorkeur niet te laat ‘s avonds laten innemen
Amfetamines zorgen ervoor dat er vooral meer dopamine wordt vrijgemaakt en dus actief kan zijn in de synaptische spleet. In het algemeen is voor het effect van deze stof slechts de helft van de dosering van methylfenidaat nodig. Deze middelen hebben vooral effect op de hyperactiviteit en de levenskwaliteit. Deze groep preparaten wordt minder vaak voorgeschreven dan de methylfenidaat-preparaten.
– verminderde eetlust
– slaapstoornissen
Dexedrine of magistrale bereiding
Atomoxetine wordt gebruikt voor de behandeling van ADHD bij personen vanaf 6 jaar. In de richtlijnen voor behandeling staat het product als tweede keuze vermeld na de methylfenidaat-preparaten.
Atomoxetine werkt vooral in op het noradrenalinesysteem. Het is een norepinefrine-heropnameremmer. De stof zorgt ervoor dat de aandacht verhoogt en de impulsiviteit en hyperactiviteit verlaagt bij mensen met ADHD. Het is geen psychostimulerend middel. In tegenstelling tot de psychostimulantia kan het geneesmiddel pas goed werken na een paar weken.
– Matige tot ernstige hypertensie
– Problemen met de schildklier: hyperthyreoidie,
– Cardiovasculaire problemen en stoornissen
– Ernstige depressie, psychose en bipolaire stoornissen
– Glaucoom
– Hoofdpijn, emotionele instabiliteit en anorexie (niet kunnen eten): meestal van tijdelijke aard en dosisafhankelijk
– Mogelijk toegenomen cardiovasculair risico. De recentste onderzoeksgegevens lijken wel geruststellend
– Slapeloosheid
– Groeivertraging zonder teveel invloed op de uiteindelijke lengte bij methylfenidaat
– Zelden en bij overdosering: convulsies, compulsief gedrag en psychotische reacties
– Sedatie en suïcidaal gedrag
– Leverstoornissen
– Regelmatige controles bij de arts
– Opvolgen van bloeddruk, hartslag en lengtegroei bij iedere controle
– Steeds symptomen en bijwerkingen bevragen
– Voorzichtigheid bij patiënten met leverstoornissen of traag metabolisme
Strattera (E. Lilly)
Op de website van het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie vind je de belangrijkste informatie van de middelen terug die op de Belgische markt worden verkocht.
Via die link vind je productinformatie, de bijsluiter en ook de prijs en terugbetaalbaarheid terug. www.bcfi.be