Vragen en antwoorden

Iedereen is wel eens druk, verstrooid of impulsief. Maar als je té snel afgeleid, té druk en té impulsief bent, kun je niet goed functioneren en heb je misschien ADHD. ADHD is een Engelstalige afkorting voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder of, vertaald naar het Nederlands, ‘Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit’. Iedere persoon met ADHD heeft zijn eigen unieke combinatie van de hierboven vernoemde kenmerken.

Er bestaan drie types van ADHD:

• Het gecombineerde type: de meeste personen hebben ADHD van het gecombineerde type. Zij zijn verstrooid en slecht georganiseerd, maar ook druk en onbezonnen.
• Het overwegend onoplettende type (ook wel ADD genoemd): personen met dit type hebben vooral last van aandachts- en organisatieproblemen. Ze zitten vaak te dromen, missen een heleboel informatie, kunnen traag en futloos zijn of soms een stille en teruggetrokken indruk geven.
• Het overwegend hyperactieve/impulsieve type: personen van dit type vallen op door hun drukke en impulsieve gedrag.

De vraag in welke mate ADHD voorkomt onder de bevolking, is niet eenvoudig te beantwoorden. Internationaal gaat men ervan uit dat 5 tot 8 % van de schoolgaande kinderen en jongeren ADHD heeft en 3 tot 4 % van de volwassenen. Er is echter geen reden om aan te nemen dat er nu meer personen met ADHD zouden zijn dan vroeger. Het is wel zo dat personen met ADHD vandaag sneller in moeilijkheden kunnen komen dan vroeger. Dit is onder andere het gevolg van de hogere verwachtingen en eisen op school en in de maatschappij. Personen met aanleg voor ADHD hebben moeite om aan die normen te voldoen. Ze zullen de stoornis dan ook sneller zichtbaar ontwikkelen.

Vroeger werd aangenomen dat volwassenen geen ADHD kunnen hebben. Ondertussen weten we dat ongeveer 6 op de 10 van de volwassenen die als kind ADHD hadden, op oudere leeftijd problemen blijven hebben met vooral aandachtsstoornissen en organisatieproblemen. Heel wat volwassenen ontdekken nu pas, na jaren, dat ze eigenlijk al hun hele leven met ADHD geworsteld hebben .

Er zijn meer jongens met een diagnose ADHD dan meisjes. Vermoedelijk worden zij vlugger herkend wegens meer opvallend gedrag. Op volwassen leeftijd worden ook nog wel meer mannen dan vrouwen gediagnosticeerd. De werkelijke verhouding wordt op dit moment geschat op ongeveer 2 mannen tegenover 1 vrouw.

Meestal wordt het onderzoek naar ADHD geleid door een (kinder)psychiater. Hij/zij coördineert het diagnostisch onderzoek in samenwerking met een multidisciplinair team, dat kan bestaan uit een psycholoog, een kinesitherapeut, een logopedist enzovoort.

Vaststellen of een kind, jongere of volwassene ADHD heeft, is geen eenvoudige zaak. Er kunnen, naast ADHD, ook nog bijkomende stoornissen aanwezig zijn en ADHD kan er voor iedereen een beetje anders uitzien. Daardoor is het stellen van een diagnose ADHD bij voorkeur het werk van een multidisciplinair team. Die zullen informatie verzamelen uit verschillende contexten en samen beoordelen.

Tijdens een kort adviesgesprek beantwoorden onze psychologen/orthopedagogen graag al je vragen rond een diagnosetraject en geven ze je enkele adressen mee van hulpverleners of multidisciplinaire centra in je regio waar je terecht kan voor een diagnose.

OPGELET : centrum ZitStil stelt geen diagnoses!

Bij de diagnostiek van ADHD kunnen we tot op heden niet terugvallen op één enkele objectieve medische of psychologische ‘ADHD-test’, want deze is voorlopig niet ontwikkeld. Op dit moment kan geen enkele scan of EEG op zichzelf uitsluitsel geven over een diagnose ADHD. Voorlopig kunnen ze enkel als hulpmiddel gebruikt worden bij het vaststellen van de diagnose.

De wetenschap is het erover eens dat de oorsprong van ADHD hoofdzakelijk neurobiologisch is. Dit wil zeggen dat de stoornis zich situeert in de hersenen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat zowel de vorm als de werking van de hersenen bij mensen met ADHD anders zijn. Deze verschillen bevinden zich voornamelijk  in de voorste gebieden van de hersenen.

ADHD is voor 70 % genetisch bepaald en dus grotendeels aangeboren. Erfelijkheid speelt de belangrijkste rol en het is dus niet verwonderlijk dat je vaak hoort dat ADHD ‘in de familie zit’.

30 % van het ontstaan van ADHD wordt door andere oorzaken verklaard. Omstandigheden tijdens de zwangerschap of bevalling, die verband houden met zuurstofgebrek, verhogen het risico op ADHD. Vroeggeboorte is ook een risicofactor. Roken of alcoholgebruik tijdens de zwangerschap en blootstelling aan bepaalde giftige stoffen tijdens de eerste levensjaren kunnen ADHD mee veroorzaken.

Men gaat ervan uit dat het meestal gaat om een combinatie van genetische factoren en uitlokkende factoren die aan de basis liggen van het voorkomen van ADHD.

De reacties uit de omgeving zijn niet de oorzaak van ADHD, maar ze hebben wel een belangrijke invloed op het verloop en de uitkomst van ADHD. Bepaalde factoren in het gezin of de ruimere omgeving kunnen ADHD-kenmerken versterken, bijvoorbeeld:

• ADHD bij één van de ouders
• chaos in het gezin
• voortdurend dreigen en straffen op school
• een chaotische werkomgeving
• een saaie job met onvoldoende uitdagingen of onvoldoende bewegingsvrijheid

Andere factoren kunnen de ADHD-kenmerken dan weer verminderen, zoals:

• veel structuur en een positieve aanpak thuis en op school
• een duidelijke taakverdeling tussen partners in het huishouden
• een goede vriendenkring
• een stimulerende en ondersteunende partner
• een begripvolle werkgever

Een goede behandeling van ADHD kan bestaan uit:

• Psycho-educatie: dit is enerzijds gericht op personen met ADHD om meer zelfinzicht en aanvaarding te kunnen bereiken. Dit is voor hen een goede basis om de problemen verder te kunnen aanpakken. Anderzijds is psycho-educatie gericht op de omgeving (ouders, partners, enz.), waarbij kennis van en inzicht in de stoornis ervoor zorgt dat de verwachtingen bijgesteld kunnen worden en de reacties vanuit de omgeving adequater worden. Zo vergroot de kans op succeservaringen opnieuw.
• Medicatie: uit onderzoek blijkt dat medicatie effectief is om ADHD-symptomen te verminderen. Medicatie kan dus overwogen worden na een correcte diagnose.
• Begeleiding/coaching/psychotherapie: ouders, kinderen en volwassenen met ADHD kunnen door het volgen van individuele begeleiding en/of trainingen leren omgaan met de ADHD-symptomen en met de eventueel bijkomende problemen.